ភ្នំគូលែនជាតំបន់ដ៏សំខាន់មួយកាលពីសម័យអង្គរ

ដោយ៖ និស្សិត កំពង់ចាម | ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ | ចំណេះដឹងទូទៅ ប្រវត្តិសាស្រ្ដ | 0 |

10,464

ប្រវត្តិ ភ្នំគូលេន ជាតំបន់ភ្នំ ដែលមានឈ្មោះ ទៅតាមការហៅរបស់អ្នកស្រុក ដោយយកតាមឈ្មោះនៃ រុក្ខជាតិមួយប្រភេទ ហៅថា គូលេន (Letchis ឈ្មោះជាភាសាបារាំង) មានដុះលូតលាស់នៅទីនោះ ។ ភ្នំនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅចំទិសឦសាន និងមានចំងាយប្រមាណ៤០គ.ម ពីទីរួមខេត្តសៀមរាប ។ អ្នកធម្មជាតិវិទ្យាបារាំងបានចាត់ទុក ភ្នំគូលេន ថាជាខ្ពង់រាប ដែលមានកំពស់ប្រែប្រួលពី៣០០ ទៅ ៤០០ម និងមានបណ្តោយជាង៤០គ.ម ដោយសណ្តូកលើអ័ក្ស ដែលមានទិសដៅពីទិសពាយ័ព្យ ទៅ ទិសអាគ្នេយ៍។ ចំណែកខ្នងភ្នំវិញមានសណ្ឋានជាវាលរាប លាតសន្ធឹងតាមបណ្តោយជួរភ្នំ និងមានខ្យល់ អាកាសល្អ សម្រួលដល់ការតាំងទីលំនៅរបស់សហគមន៍មនុស្ស ។ជួរភ្នំនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងរាជធានីគូលែន 30 គីឡូម៉ែត្រពីប្រាសាទអង្គរវត្តខាងជើង។ ឈ្មោះរបស់វាមានន័យថា “ភ្នំរបស់ គូលេន នេះ” ។កំពូលភ្នំមួយដែលមានតំបន់ដ៏ពិសិដ្ឋនៅលើកំពូលនៃជួរគឺ។ភ្នំគូលែនត្រូវបានចាត់ទុកថាជាភ្នំដ៏វិសុទ្ធនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានសារៈសំខាន់ខាងសាសនាហិណ្ឌូ និងពិសេសដើម្បីឱ្យពុទ្ធសាសនិកដែលមកភ្នំនៅសក្ការៈបូជា។វាក៏មានសារៈសំខាន់ជានិមិត្តរូបដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាកន្លែងកំណើតនៃអាណាចក្រខ្មែរបុរាណ, សម្រាប់វាគឺនៅភ្នំគូលែនដែលព្រះបាទ Jayavarma ទី II បានប្រកាសឯករាជ្យពីជ្វាក្នុង 804 គ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី II បានផ្តួចផ្តើការគោរពរបស់ស្តេច, ការគោរពលិង្គមួយនៅក្នុងអ្វីដែលត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទថាជា 804 CE ចុះថ្ងៃនិងប្រកាសឯករាជ្យពីជ្វានៃការដែលខ្មែរបានដោយរដ្ឋ vassalage មួយ (ថាតើនេះជាការពិត “កោះជ្វា” ឬ “កម្អែភ្នំភ្លើង” (ប្រទេសឡាវដែលជារបស់លោក ព្រះរាជ្យ *) ត្រូវបានពិភាក្សាក៏ដូចជារឿងព្រេងដែលគាត់ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងកាលពីដើមជាតម្លៃលោះនៃនគរនៅកោះជ្វាមួយនេះ។ សូមមើល Higham របស់អរិយធម៌ប្រាសាទអង្គរសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីការជជែកពិភាក្សាគ្នា) ។ ក្នុងអំឡុងសម័យអង្គរការផ្តល់ជំនួយសង្គ្រោះនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា មាហាន់ត្រាផាវ៉ាតា (ភ្នំមួយដ៏មានព្រះឥន្ទ្រនេះ) ។

តំបន់នេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាសម្រាប់ចម្លាក់របស់ខ្លួនដែលតំណាងឱ្យការមានកូននិងទឹករបស់ខ្លួនដែលកាន់សារៈសំខាន់ពិសេសដល់ពួកហិនឌូ។ គ្រាន់តែ 5 សង់ទីម៉ែត្រនៅពីក្រោមផ្ទៃទឹកចម្លាក់ជាង 1000 តូចមួយត្រូវបាន etched ចូលទៅក្នុងបាតទន្លេថ្មភក់នេះ។ ដែនទឹកនេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាព្រះដ៏វិសុទ្ធព្រះបានផ្ដល់ឱ្យថាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី II បានជ្រើសរើសដើម្បីងូតទឹកក្នុងទន្លេនិងបានបង្វែរណាស់ដែលទន្លេមួយដេកលើគ្រែអាចត្រូវបានយកដុំថ្មឆ្លាក់នេះ។ ចម្លាក់រួមមានអ្នកតំណាងជាថ្មដែលសាសនាហិណ្ឌូព្រះវិស្ណុដាក់នៅលើសត្វពស់របស់លោក Ananta ជាមួយប្រពន្ធរបស់គាត់ Lakshmi នៅជើងរបស់គាត់។ ផ្កាឈូកមួយ protrudes ពីផ្ចិតរបស់លោកដេលមនព្រះព្រហ្ម។ ទន្លេនេះបន្ទាប់មកបានបញ្ចប់ដោយទឹកជ្រោះមួយនិងអាងហែលទឹកមួយ។នៅជិតភ្នំទាំងនេះគឺជាអាងកំពង់ធំព្រះ, សតវត្សរ៍ទី 16 គួរឱ្យកត់សម្គាល់សម្រាប់វត្តព្រះពុទ្ធសាសនាព្រះពុទ្ធទម្រយក្សរបស់ប្រទេសដែលធំជាងគេបំផុត។ កុលសម្ព័ន្ធសំរែត្រូវបានអតីតរស់នៅគែមនៃភ្នំគូលែននេះ quarrying ថ្មភក់និងការដឹកជញ្ជូនវាទៅកាន់តំបន់បណ្ដាញស្ដេច។ ខ្មែរក្រហមបានប្រើទីតាំងនេះថាជាការដ៏រឹងមាំចុងក្រោយជារបបរបស់ខ្លួនបានចូលមកដល់ទីបញ្ចប់នៅឆ្នាំ 1979 ។ជប់ព្រះគឹជា ខ្សែរទឹកដែលហូរចាក់ទៅក្នុងជ្រលងភ្នំ នៅលើភ្នំគូលេនមានទឹកធ្លាក់ចំនួនពីជាន់ ជាន់ទីមួយមានកំពស់ប្រហែលបួន ទៅ ប្រាំម៉ែត្រ ហើយមានប្រវែងប្រហែល 20 ទៅ 25 ម៉ែត្រ។ ជាន់ទីពីមានកំពស់ 15 ទៅ 20 ម៉ែត្រ ហើយមានប្រវែង 10 ទៅ 15 ម៉ែត្រ ប្រវែងនេះអាស្រ័យទៅលើរដូវប្រាំង និង រដូវវស្សា។

ហើយនៅកាលនៅសម័យអង្គរនោះផងដែលភ្នំគូលេនជាភ្នំមួយដែលជាប្រភពមួយដ៏សំខាន់សំរាប់ផ្គត់ផ្គង់ថ្មប្រាសាទដែលត្រូវបានអ្នកសាងសង់អង្គរ និងប្រាសាទនានាផ្សេងៗបានយកថ្មពីតំបន់ភ្នំគូលែននោះ។ វាពិតមិនមានការងាយស្រួលទេក្នុងដឹកជញ្ជូនថ្មដែលមានរយៈចម្ងាយរាប់សិបគីឡូម៉ែត្រដើម្បីទៅសាងសង់ប្រាសាទនានានៅតំបន់អង្គរ។

អាស្រមព្រះអង្គធំ គឺជាកន្លែងដែលមានរូបបដិមាព្រះពុទ្ធធំេជាងគេដែលបានក៏សាងឡើងនៅក្នុង ស.វ ទី 16 ដែលមានកំពស់ 8 ម៉ែត្រ។ ព្រះអង្គធំគឺជាកន្លែងដ៏ពិសិទ្ធ និងគោរពបូជាបំផុតនៅលើភ្នំគូលេន។ នៅទីនោះក៏មានដើមចំប៉ាដ៏ធំពីដើមផងដែរ។ នៅពីករោយព្រះអង្គធំមាន ឈូករ័ត្ន គន្លងព្រះបាតជាន់ទុក ពើងឈូក ពើង ឥសូ និងពើង ឥសី ផងដែរ។ដោយសារទីតាំងភូមិសាស្រ្ត និងលក្ខខណ្ឌល្អប្រសើរពីធម្មជាតិ តំបន់ភ្នំគូលេន បានក្លាយទៅជា ប្រភពធនធាន ដ៏មានសារៈសំខាន់ និងពោរពេញទៅដោយសក្តានុពលខ្ពស់ ទាំងខាងផ្នែកវប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ ។ ជាពិសេស អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវស្ទើរគ្រប់សម័យកាលតែងបានពោលអះអាងថា “ភ្នំគូលេនបាន ផ្តល់កំណើតដល់អារ្យធម៌អង្គរ ដែលមានភាពល្បីល្បាញ និងមានឥទ្ធិពលរាប់សតវត្សនៅអាស៊ីអគ្នេយ៍” ។ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ភ្នំភាគច្រើន ដែលស្ថិតនៅតាមទំនាបកណ្តាល តែងមានប្រវត្តិ ឬរឿងព្រេងដំណាលពីដើមកំណើត ឬអំពីព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងៗ ដែលកើតមាននៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ហើយត្រូវ បាននិទានតៗគ្នា ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ មានដូចជា “ភ្នំនាងកងរី” ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំ “ភ្នំសំពៅ” ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ឬ”ភ្នំសន្ទុក” ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ជាដើម។

រឿងរ៉ាវទាក់ទងនឹងភ្នំគូលេនត្រូវបានអ្នកស្រុក ដែលចេះចាំតៗគ្នា ដំណាលឲ្យដឹងថា វាជាកោះ មួយស្ថិតនៅកណ្តាលសមុទ្រ ដែលសំពៅទាំងឡាយតែងមកចូលចតនៅទីនោះ ជាពិសេស សំពៅមកពី ចិន។ រឿងរ៉ាវបានបញ្ជាក់ទៀតថា នៅថ្ងៃមួយ ហេតុការអាក្រក់បានកើតឡើង គឺការកើតមានព្យុះយ៉ាង ខ្លាំងបានបោកបក់ ធ្វើឲ្យសំពៅចិនលិចនៅទីនោះ។តាមរយៈរឿងព្រេងនិទាននេះ អ្នកស្រុកបានសន្និដ្ឋានតៗគ្នាថា រុក្ខជាតិទាំងឡាយ ដែលមានដុះ នៅលើភ្នំនោះកើតមានដោយសារពូជនៃធញ្ញជាតិផ្សេងៗ ដែលបានដឹកតាមសំពៅចិន និងលិចនៅទីនោះ ក្នុងនោះមានពូជ “គូលេន” ជាដើម ។
៣-ទិដ្ឋភាពប្រវត្តិសាស្រ្ត
កាលណាគេនិយាយអំពីបុរាណស្ថាន “ភ្នំគូលេន” គេតែងរំលឹកដល់ស្នាព្រះហស្ថរបស់ ព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី២ ដែលជាព្រះមហាក្សត្រដ៏ល្បីល្បាញមួយព្រះអង្គ ក្នុងសម័យកាលនៃចក្រភពខ្មែរ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់បានធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរថ្មីមួយ នៅក្នុងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសង្គមខ្មែរ ក៏ដូចជាខាងផ្នែកជំនឿសាសនា ផងដែរ។ ព្រឹត្តិការណ៍ ដែលបានកើតឡើងនាពេលនោះ បានដក់ជាប់ក្នុងផ្នត់គំនិតនៃអ្នកដឹកនាំ ក៏ដូចជា ប្រជារាស្រ្តខ្មែរទាំងឡាយ ហើយកិត្តិនាមរបស់ព្រះអង្គក៏មានភាពល្បីរន្ទឺ នៅសម័យកាលក្រោយៗមក ។

សិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ ដែលចារនៅសម័យក្រោយ បានបញ្ចាក់ឲ្យដឹងថា នៅចុងសតវត្សទី៨ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានធ្វើការបង្រួបបង្រួមនូវក្រុមមនុស្ស ដែលបានបំបែកទឹកដី ឲ្យទៅជានគរតូចៗ ទាំងឡាយ ឲ្យមករួបរួមគ្នាវិញ និងឈានទៅបង្កើតអាណាចក្រមួយ ប្រកបដោយឥទ្ធិពល នៅក្នុងតំបន់ ។ ក្រោយពីសម្រេចបាននូវការបង្រួបបង្រួមនេះ ព្រះអង្គបានសម្រេចព្រះទ័យ ជ្រើសរើសយកភ្នំគូលេន ដើម្បីរៀបចំពិធី ទេវរាជ នៅឆ្នាំ៨០២ ក្នុងបំណងប្រកាសពីការបង្រួបបង្រួមជាតិ និងការមានឯករាជ្យ ដោយបានបញ្ជាក់ថា ចាប់ពីពេលនេះទៅ អាណាចក្រខ្មែរលែងចំណុះឲ្យជ្វាទៀតហើយ ។ តាមរយៈ ពិធីនេះ ព្រះអង្គបានក្លាយទៅជាព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាស្តេចចក្រពត្តិ នៅចក្រភពខ្មែរ ។ ព្រះមហាក្សត្រ ខ្មែរក្រោយៗមកទៀតបានយកគំរូតាម ដោយបានធ្វើការរៀបចំពិធីគោរព “សិវលឹង្គ” ដែលជាវត្ថុពិសិដ្ឋ សម្រាប់រាជ ដើម្បីក្លាយជាស្តេចគ្រប់គ្រងទឹកដី ។ វត្ថុពិសិដ្ឋសម្រាប់រាជនេះមានឈ្មោះថា “កម្រតេង-ជកត-ត-រាជ” មានន័យថា “ទេពនៃព្រះរាជា”។

ចាប់តាំងពីរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២នេះតទៅ ចក្រភពខ្មែរបានក្លាយទៅជាអាណាចក្រដ៏រឹងមាំ និង មានទំហំធំ ដោយស្ថិតក្រោមអំណាចនៃព្រះរាជាតែមួយអង្គគត់។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីបានគង់នៅមួយរយៈពេល លើរាជធានីភ្នំគូលេ ព្រះបាទជ័យវរ្មន័ទី២ ទ្រង់បានយាងចុះមកគង់នៅរាជធានី”ហរិហរាល័យ”សារជាថ្មី ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅតំបន់រលួសសព្វថ្ងៃ។ ព្រះអង្គបានគង់នៅទីហរិហរាល័យ រហូតដល់ចូលទីវង្គត។ ក្រោយពេលសុគតទៅ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ទទួលបានមរណនាមថា “បរមេសូរ” (បរម+ឥសូរ) មានន័យថា វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់ព្រះអង្គបានយាងទៅសោយសុខនៅស្ថានព្រះឥសូរ។