បងប្អូនដឹងទេថាភ្នំបាខែងមានលក្ខណៈពិសេសអ្វីខ្លះ?

ភ្នំបាខែង វាជាភ្នំធម្មជាតិ។ នៅលើកំពូលភ្នំដែលត្រូវបានសាងសង់ប្រាសាទមួយ ហើយកំពូលប្រាសាទជានិមិត្តសញ្ញាគោរពព្រះពុទ្ធ។ ប្រសិនបើយើងសម្លឹងមើលពីជ្រុងនេះយើងអាចមើលឃើញកំពូលប្រាសាទ៣៣, តំណាង ៣៣រូបព្រះហើយប្រាសាទនេះកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាលស្តេចព្រះបាទយសោវរ្ម័ន I នៅក្នុងចុងបញ្ចប់នៃ ទី ៩ និងដើមសតវត្សរ៍ទី១០ បន្ទាប់ពីគាត់ បានផ្លាស់ប្តូរពីរដ្ឋធានីមុនហរិហរល័យ (ក្រុមរលួស) ។
ក្រៅពីនេះពួកគេបានបោះជំហានមួយ នៅតែគេមើលឃើញព្រះពុទ្ធដែលបានធ្វើឡើងព្រះពុទ្ធសាសនានៅសតវត្សទី១៧ នេះបន្ទាប់ពីព្រហ្មញ្ញសាសនាបានរកឃើញ។ ការបោះជំហាននៃព្រះពុទ្ធនេះគឺស្ថិតនៅក្រោមជំរកដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដោយឈើនិងគ្របដណ្តប់ដោយក្រឡាក្រហម។ ប្រសិនបើយើងបានបញ្ចប់ការទស្សនាការបោះជំហាន, យើងបានឈានទៅដល់ប្រាសាទដែលមានប្រាំថ្នាក់មួយ។
នៅក្នុងការពិតប្រាសាទបាខែងត្រូវបានតំណាងភ្នំ Meru ដែលឧទ្ទិសដល់ព្រះសិវៈ។
ភ្នំបាខែងដែលត្រូវបានបំផ្លាញនៅក្នុងរយៈពេលនៃសង្រ្គាម ១៩៧២ -១៩៧៥ បន្ទាប់ពីនេះយើង អាច ស្ដាប់បទចម្រៀងផ្អែមនៃ cicadas និងខ្យល់ស្រស់នៅពេលល្ងាចនិងមានក្លិនល្អ នៃដើមឈើផ្កាធ្វើឱ្យយើងមានកម្លាំងនិងសុភមង្គល។ ប្រសិនបើយើងមើលទៅនៅភាគ ខាងកើតភាគខាងត្បូង  យើងអាចមើលឃើញទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលល្ងាច ដែលយើងចង់យកពេលថ្ងៃលិចនៅបារាយណ៍ខាងលិចនេះនៅកំពូលនៃភ្នំបាខែងនេះ។ ទម្រង់បែបបទនៃប្រាសាទនេះគឺប្រាំថ្នាក់។ មូលដ្ឋានវាស់ ៧៦មX៧៦, និងកម្ពស់១៣ម។

រចនាបទបាខែង
រចនាបទនេះស្ថិតនៅក្នុងឆ្នាំ ៨៨៩ នៃគ.ស ដល់៩១២នៃគ.ស ចុងគ.ស.វទី៩ និងដើមគ.ស.វទី១០
ប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបទបាខែងមានៈ
• ប្រាសាទភ្នំបាខែង Phnom Bakheng
• ប្រាសាទភ្នំក្រោម Phnom Krom
• ប្រាសាទភ្នំបូក Phnom Bok
នៅចុងសតវត្សទី១៣ ពុទ្ធសាសនាហិនយានបានចាក់ឫសយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ការប្តូរនេះកើតឡើងក្នងពេលដំណាលគ្នាការឈប់ប្រើនៃភាសាសំស្រ្កឹតលើសិលាចារឹកដែលជំនួសដោយភាសាបាលី ក្នុងពេលដំណាលគ្នានឹងឈប់ការសាងសង់បូជនីយដ្ឋានធំៗដុចនៅកំឡុងសតវត្សមុនៗទៀត និងការរៀបចំបញ្ជីបដិមាឡើងវិញ។ បន្ទាប់ពីមានឧប្បត្តិហេតុជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងការឈ្លានពានដណ្តើមជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាងនៅប៉ែកខាងលិច ប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូររាជធានី ចាប់ពីពាក់កណ្តាលសតវត្សទី១៥ឆ្ពោះទៅប៉ែកអាគ្នេយ៍នៃប្រទេស។ ដូច្នេះចាប់តាំងពីពេលនោះមករាជធានីអង្គរត្រូវបានថាបោះបង់ចោល (អាចមកការងារបង្កបង្កើនផល កសិកម្ម ឬមកប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តខូចខាត)។
។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយប្រវត្តិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលបានប្រមូលចងក្រងនៅសតវត្សទី១៩ បញ្ជាក់អំពីការទទួលបានមកវិញនូវផលប្រយោជន៍សម្រាប់ តំបន់នេះ នៅពាក់កណ្តាលទី២នៃសតវត្សទី១៦ជាមួយនឹងការតាំងអំណាចឡើងវិញនៅអង្គរ  គឺនៅក្នុងកំឡុងពេលនោះហើយដែលការងារជួសជុលត្រូវបានធ្វើឡើង( ដូចប្រាសាទអង្គរវត្ត ភ្នំបាក់ខែង លានជល់ដំរី ប្រសាទបាពួន។ល។) ហើយវាជារឿងធម្មតាដែលគិតថា ការសាងសង់ព្រះពុទ្ធបដិមាចូលនិពា្វននៅប្រាសាទបាពួន មានទំនាក់ទំនងដោយផ្ទាល់ទៅនឹងការចាប់ផ្តើមសកម្មភាពសាសនាឡើងវិញនៅអង្គរ។

រូបចម្លាក់នេះជាផ្នែកមួយនៃចម្លាក់លានធំៗ ដែលយើងរកឃើញខ្លះៗដែលសាងសង់ព្រះមិនទាន់ចប់នៅលើភ្នំបាក់ខែង(ព្រះពុទ្ធរូបទ្រង់ព្នែនមួយមានទំហំដែលគួរឲ្យស្ងប់ស្ងែង ត្បិតព្នែននោះគ្របដណ្តប់ស្ទើរតែលប់បាត់ខឿនខាងលើទាំងមូល)នៅឆ្នាំ១៩២២គេអាចមើលឃើញព្រះពុទ្ធអង្គនោះពីត្រឹមចង្កេះចុះមកក្រោមនៅឡើយ(មើលគំនូរដែលគូរឡើងដោយស្ថាបត្យករ Jacques Dumarcay បង្ហាញពីរង្វង់ព្នែនរបស់ព្រះពុទ្ធដែលនៅលើខឿននោះ។ រហូតដល់ដើមសតវត្សទី២០ និងរហូតទល់សព្វថ្ងៃនេះ នៅព្រះអង្គធំ(ភ្នំគូលែន)។
បូជនីយដ្ឋានឆ្លុះបញ្ចាំងពីដំណាក់កាលពីរនៃការកាន់កាប់៖
១.ដំណាក់កាលចម្បងៗទាំងពីរនៃការកាន់កាប់ដែលបញ្ជាក់លក្ខណៈពិសេសនៃបូជនីយដ្ឋាន ត្រូវបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់លាស់ ទាក់ទិនទៅនឹងប្រវត្តិ និងការរៀបចំប្រាសាទ៖ ប្រសាទឧទ្ទិសថ្វាយព្រះសិវៈនៃសតវត្សទី១១ និងការរៀបចំទ្រង់ទ្រាយឡើងវិញទាំងស្រុងដែលបណ្តាលមកពីការសាងសង់ព្រះពុទ្ធបដិមាជាទូទៅនៅពាក់កណ្តាលទី២ នៃសតវត្សទី១៦។ ផលវិបាកនៃការចាប់ផ្តើមសាជាថ្មីមានច្រើនណាស់។ ការសាងសង់ពីថ្មដ៏ធំនេះត្រូវបានសម្រេចឡើងដោយការដកយកពីរចនាសម្ពន័្ធដើមនៅជាន់ទាំងប្រាំនៃប្រាសាទ និងថ្មរលុះនៃខឿនទាំងនោះ។

២.បូជនីយដ្ឋានផ្លាស់ប្តូរទ្រង់ទ្រាយដោយភាពខ្ចោះនៃរចនាសម្ពន័្ធ គំនរថ្មបាក់បែកនៅជវិញអាចកំណត់ពីកាលបរិច្ឆេទប្រហាក់ប្រហែលបានដោយថា គំនរថ្មបាក់បែកទាំងនោះប្រាកដជាកើតមានឡើងនៅមុនពេលសាងសង់ព្រះពុទ្ធបដិមា។ ការអះអាងនេះត្រូវបានដោយការរកឃើញការបាត់ថ្មមួយចំនួន ដែលធ្លាក់នៅជុំវិញនៃគំនរជាប់និងខឿន ដែលបង្កើតបានជាប្រភពផ្គត់ផ្គង់សម្រាប់ការសាងសង់ព្រះពុទ្ធបដិមា។ ដោយគំនរថ្មខាងក្រោមនៃរចនាសម្ពន័្ធរបស់ព្រះពុទ្ធបដិមាមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ ក្រោយមកត្រូវបានក្រុមអភិរក្សសាលាចុងបូព៌ាធ្វើការសំអាត ដោយយកផ្នែកថ្មព្រះពុទ្ធទាំងនោះទៅទំលាក់នៅជើងភ្នំ ផ្នែកខាងជើង និងខាងត្បូងនៃប្រាសាទ។

ប្រភព៖Khmer Conservation