វប្បធម៌ខ្មែរ និងប្រជាជនខ្មែរ នៅខេត្តនគររាជសីមា
វប្បធម៌ខ្មែរ និងប្រជាជនខ្មែរ នៅខេត្តនគររាជសីមា
បើយើងបើកទំព័រព្រះរាជពង្សាវតារនៃប្រទេសកម្ពុជា យើងនឹងបានដឹងភ្លាមថា ខេត្តនគររាជសីមា ដ៏ធំធេងរបស់ព្រះរាជាណាចក្រថៃ សព្វថ្ងៃនេះ ដើមឡើយគឺជាខេត្តរបស់ខ្មែរ។ ដោយហេតុថា នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៥ នៃគ្រិស្ដសករាជព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ បានកេណ្ឌប្រជារាស្ត្រខ្លួនក្នុងទឹកដីនេះ ដើម្បីច្បាំងនឹងទ័ពសៀម ដែលមកពីខេត្តសុខោទ័យ និងអយុធ្យា នៅឡើយ។ រហូតដល់រាជព្រះបាទធម្មរាជា(១៤៨៥-១៥០៤) ខេត្តពីរ គឺខេត្តនគរាជសីមា និងខេត្តចន្ទថាប៊ុន ត្រូវបានសៀមយកទៅដាក់ជារបស់ខ្លួន ដោយសារស្តេចអង្គនេះ គឺជាចៅរបស់ព្រះបាទពញាយ៉ាត ជាមួយម្ចាស់ក្សត្រីយ៍ស៊ីសាង៉ាន កូនស្តេចសៀមកាលពីពេលពញាយ៉ាតរំដោះប្រទេស និងបណ្តេញសៀមចេញពីអង្គរវិញ។
ដូច្នេះ ការបាត់បង់ខេត្តដ៏សំខាន់នេះ ដែលមានប្រាង្គប្រាសាទខ្មែរ ស្ថានីយប្រវត្តិសាស្ត្រ និងប្រជាជនខ្មែរជាច្រើន ដែលរស់នៅលើតំបន់ខ្ពង់រាបនេះ បណ្ដាលមកពីការវាតទី។
ទីតាំងនៃខេត្តនគររាជសីមា
ការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលថៃបច្ចុប្បន្ននេះ ជាដំណើរការមួយពង្រីកឥទ្ធិពលវប្បធម៌ថៃ ក្នុងភូមិភាគនេះ បានធ្វើឲ្យជនជាតិដើមទាំងនោះបន្ដិចម្ដងៗ បាត់បង់នូវអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ខ្លួន ពោលគឺភាសាទម្រង់ប្រពៃណីបុរាណខ្មែរ ហើយនៅទីបញ្ចប់ក៏ក្លាយទៅជា ជនជាតិថៃតែម្ដង។ ក៏ប៉ុន្ដែ ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលថៃ មាននយោបាយយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាពបែបនេះក្ដី យ៉ាងហោចណាស់ ក៏គេត្រូវការរយៈពេលជាច្រើនសតវត្សរ៍ទៀតដែរ ដើម្បីធ្វើឲ្យជនជាតិដើមទាំងនោះប្រែក្លាយទៅជាជនជាតិថៃ ១០០ ភាគរយបាន។ ឧទាហរណ៍ដ៏ជាក់ស្ដែងមួយ គឺរហូតដល់សព្វថ្ងៃ គឺស្រុកណងគី មួយ នៃខេត្តនគររាជសីមា ស្ថិតនៅជាប់នឹងខេត្តបុរីរម្យ នៅតែនិយាយខ្មែរនៅឡើយ។
ប្រាសាទភ្នំវ៉ាន់
ការអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ភាគឦសាន គឺជាគោលការណ៍ចម្បងរបស់រដ្ឋាភិបាលថៃ ដើម្បីសុខុមាលភាព និងវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រជាជន តាមរយៈកម្មវិធីអប់រំ និងបច្ចេកទេសទំនើបៗ ប៉ុន្ដែ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពុំបានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅទីនេះ ផ្លាស់ប្ដូរលក្ខណៈសម្បត្តិ សារជាតិដើម រូបរាងកាយរបស់ខ្លួនទេ។ ពេលដែលយើងជួបអ្នកស្រុកទាំងនោះ នៅក្បែរប្រាសាទភិមាយ និងប្រាសាទភ្នំវ៉ាន់ គេតែងមានអារម្មណ៍ថា ‹គេជាខ្មែរទេតើ›។ អ្នកទាំងនោះមានស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងជនជាតិខ្មែរ នៅកម្ពុជាក្រោមដែរ ដែលបានទទួលនូវវាសនាផលកម្មដូចគ្នានេះ។
ដើមសតវត្សរ៍ទី២០នេះ នៅតាមស្រុកភូមិខ្លះ គេឃើញមានមនុស្សចេះនិយាយភាសាខ្មែរនៅឡើយ ហើយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៣០-៤០ ទើបសហគមន៍ខ្មែរទាំងនោះ ឈប់ចេះនិយាយភាសាខ្មែរ ដោយយន្ដការសៀមូបនីយកម្ម។
ប្រឈមមុខនឹងការពិតជាក់ស្ដែង ដ៏ជូរចត់ខាងលើ យើងអាចស្របមតិ នឹងទស្សនៈមួយដែលពោលថា ‹អារ្យធម៌ ក្នុងលោកនេះ អាចនឹងស្លាប់បាន ហើយការសាបសូន្យរលំរលាយនេះ គឺបណ្ដាលមកពីការបាត់បង់នូវបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាពជាតិ› ដែលប្រការនេះខ្មែរគួរតែចាប់អារម្មណ៍ ចំពោះវាសនារបស់ជាតិខ្លួនឯង។
មានឯកសារមួយចំនួនបានឲ្យដឹងថា នាសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម ជនជាតិអាមេរិកកាំង ដែលមានមូលដ្ឋានទ័ពមួយចំនួន ក្នុងប្រទេសថៃ ដោយឡែកក្នុងខេត្តនគររាជសីមា បានយកប្រពន្ធជា‹ខ្មែរ› ដើមកំណើតខ្មែរ។ ស្ត្រីថៃដើមកំណើតខ្មែរនៅក្នុងតំបន់នេះ ដែលភាគច្រើនមានសម្បុរខ្មៅស្រអែម ឬ’សំរិទ្ធី” ជាប្រការដែលចាប់អារម្មណ៍ប៉ផុតនោះ គឺប្រពន្ធខ្មែរនគររាជ (មាខ្មេនគោរ៉ាត) មួយ នេះ ដែលនាំឲ្យប្រុសសាសន៍ស្បែកសនោះ ពេញចិត្តយ៉ាងក្រៃលែង។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ៨០ឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅសម័យលង្វែក ក្នុងរាជរបស់បុត្រព្រះអង្គច័ន្ទរាជា ព្រះនាមបរមិន្ទ្ររាជា(១៥៦៦-៧៥) ព្រះអង្គបានវាយដណ្តើមយកខេត្តនគររាជ ជាមួយបណ្តាខេត្តជាច្រើនទៀតមកដាក់ក្នុងអាណាខេត្តរបស់ខ្មែរវិញ។ គឺយើងត្រួតត្រាខេត្តនេះបានរយៈពេល ២០ឆ្នាំប្លាយ រហូតដល់ក្រុងលង្វែកត្រូវស្តេចសៀម រាមាសូរ្យ បំបែកបាន ក្នុងរាជព្រះសត្ថាទី១ (១៥៧៦-៨៥) ទើបខេត្តនេះត្រូវធ្លាក់ក្នុងកណ្តាប់ដែសៀមរហូតមក។
រូបភាពភ្ជាប់មកជាមួយ នៅខាងលើនេះ គឺជាប្រាសាទភ្នំវ៉ាន់ នៅក្នុងខេត្តនគររាជសីមា ដែលរក្សាបានរូបរាងយ៉ាងល្អនៅឡើយ៕
ប្រភព៖ មីសែល ត្រាណេ
