ល្អាងស្ពានសម័យថ្មរំលីងខេត្តបាត់ដំបងជាស្ថាននីយបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តមានអាយុកាលចាស់ជាងគេ
អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ បានបញ្ជាក់ថា ល្អាងស្ពាន ជាស្ថានីយបុរេប្រវតិ្តសាស្ត្រ ដែលមានអាយុកាលចាស់ជាងគេបំផុត នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ដែលរហូតមកដល់ពេលនេះ ពុំមានស្ថានីយណាមួយ ដែលបង្ហាញពីភស្តុតាង នៃការតាំងទីលំនៅមានអាយុកាលចាស់ ជាងស្ថានីយល្អាងស្ពានឡើយ។
ស្ថានីយ៍បុរេប្រវត្តិសាស្ត្រល្អាងស្ពាននេះ បានធ្វើកំណាយរកឃើញ លើកដំបូងដោយលោកស្រី សេស៊ីល ម៉ូរ៉េ និង លោ ករ៉ូឡង់ ម៉ូរ៉េ នៅទសវត្ស ១៩៦០។ បន្ទាប់មកការស្រាវជ្រាវនេះបានអាក់ខានជាង ៤០ ឆ្នាំ លុះដល់ឆ្នាំ ២០០៩ ទើបមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវរកបន្ត ដែលធ្វើឡើងតាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍ រវាងក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ ជាមួយសារមន្ទីរជាតិប្រវត្តិសាស្ត្រធម្មជាតិ នៃប្រទេសបារាំង ដោយមានលោក ហេង សុផាឌី និង លោក អ៊ូប៊ែរ ហ្វ័ររេទីយ៉េ ជាអ្នកដឹកនាំ ។
ការធ្វើកំណាយជាហូរហែរកន្លងមក បានរកឃើញនូវវត្ថុបុរាណជាច្រើនដូចជា៖ ឧបករណ៍ថ្មបំបែក ថ្មរំលីង ភាជន៍ គ្រឿងលម្អកាយ (អង្កាំ និង កងដៃធ្វើអីថ្ម ឬ បន្តោងខ្សែកធ្វើពីចង្កូមសត្វ) បំណែកឆ្អឹងសត្វ ព្រមទាំងផ្នូរសព ជាដើម ។
ការវិភាគទៅលើវត្ថុត្រូវបានរកឃើញ ពីកំណាយបានបង្ហាញថា ស្ថានីយល្អាងស្ពានមានមនុស្សរស់នៅពីឬបីដំណាក់កាលផ្សេងគ្នាមកហើយ ។ សម័យថ្មបំបែកនេះ មានអាយុកាលប្រហែល ៧១ ០០០ ឆ្នាំ វប្បធម៌ហាវប៊ីនញៀនមានអាយុចន្លោះពី ១១ ០០០ ដល់ ៥ ០០០ ឆ្នាំ និង ចុងក្រោយ គឺសម័យថ្មរំលីងមានអាយុប្រហែល ៣០០០ឆ្នាំ ដោយគេបានយកល្អាងស្ពានជាកន្លែងបញ្ចុះសពនាសម័យនោះ ។
កាលប្រវត្តិទទួលបាននាពេលនេះ គឺធ្វើឡើងតាមវិធីសាស្ត្របីផ្សេងៗគ្នា ដូចជា (14c, OSL, U-Th) ទៅលើស្រទាប់ដីផ្សេងៗគ្នា ចាប់ពីផ្ទៃខាងលើ រហូតដល់ជម្រៅ ៥ ម៉ែត្រ ។ តែមកទល់ពេលនេះ ល្អាងស្ពានជាស្ថានីយ៍បុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ តែមួយគត់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគេបានរកឃើញដោយឧបករណ៍ថ្មី នៃវប្បធម៌ហាវប៊ីនញៀន ច្រើនប្រភេទ ហើយស្ថិតក្នុងស្រទាប់ដីជាក់លាក់ ។ផ្អែកលើកាលប្រវត្តិ បរិមាណ និង លក្ខណៈនៃឧបករណ៍ថ្មីទាំងនោះ ជួយឱ្យយល់បានកាន់តែប្រសើរ ពីបច្ចេកទេសនៃការផលិតឧបករណ៍ថ្ម វប្បធម៌ បរិស្ថាន និង បរិបទទូទៅនៃវប្បធម៌ហាវប៊ីនញៀន ព្រមទាំងទំនាក់ទំនងជាមួយសង្គម អ្នកបរបាញ់ និង ប្រមូលអនុផលព្រៃឈើដទៃទៀត នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅលើដីគោក ៕
ប្រភព៖ប្រជាប្រិយ